Efficiënt verwarmen: de aandachtspunten voor een totaalaanpak

Verwarming anders aanpakken: geen luxe

Earth Overshoot Day, of de dag waarop we alle middelen hebben opgebruikt die de planeet voor het hele jaar kan bieden, valt steeds vroeger. In 2021 viel die op 29 juli, vorig jaar viel het bijna een maand later door de coronapandemie. Ook in 2019 viel Earth Overshoot Day op 29 juli, terwijl we twintig jaar geleden nog twee maanden langer toekwamen met wat de aarde te bieden had. Dit jaar is Overschoot Day in België al op 26 maart. In andere woorden, als de hele wereld onze levensstijl zou leven, zouden er dus meer dan 4 planeten nodig zijn.

Dat we onze ecologische bronnen aan een ijltempo opgebruiken, heeft drastische gevolgen – denk aan ontbossing en CO2-uitstoot – die op hun beurt ook weer drastische gevolgen hebben: klimaatverandering en extreme weersomstandigheden. Hittegolven komen bijvoorbeeld steeds vaker voor. Het Belgische hitterecord sneuvelde in juli 2019 (met 41,8 graden), maar ook in omliggende landen moesten de records eraan geloven. En die trend zal zich in de toekomst zeker verderzetten.

                            Een energie-efficiënte woning Je verwarmingsinstallatie optimaliseren Tot slot

Om tot 31 december toe te komen met de middelen van moeder natuur, moet vooral de uitstoot van broeikasgassen dalen, want die is goed voor 60% van de ecologische voetafdruk wereldwijd.

  • Meer weten over het belangrijkste broeikasgas? Op onze blog publiceerden we een artikel over koolstofdioxide.
  • Daarnaast is het belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken wat broeikasgasemissies betreft: ook de broeikasimpact die aan de eindverbranding voorafgaat, speelt met andere woorden een rol.
  • We lijstten bovendien een aantal tips op voor wie zijn steentje wil bijdragen om de opwarming van de aarde een halt toe te roepen.

Met de manier waarop je verwarmt, kun je zeker het verschil maken. Door efficiënt en duurzaam te verwarmen spaar je bovendien niet alleen het klimaat, maar ook je portefeuille. Verwarming is namelijk een enorme slokop als het op energieverbruik aankomt.

Het is echter niet altijd makkelijk om te weten waar je moet beginnen om het roer om te gooien zonder aan warmtecomfort in te boeten. In wat volgt, overlopen we enkele fundamentele aandachtspunten om duurzamer en efficiënter te verwarmen.

1. Een energie-efficiënte woning

Een volledig energie-efficiënte woning vormt de basis. Investeren in een warmtepomp heeft bijvoorbeeld geen zin als de opgewekte warmte langs je slecht geïsoleerde dak meteen weer naar buiten vliegt.

Energie efficiënte woning

1.1 De EPC-waarde

De EPC-waarde of de energieprestatiecoëfficiënt van je woning vertelt je iets over de energiezuinigheid van je woonst. Het getal (in kWh/m2) geeft aan hoeveel energie je woonst per jaar verbruikt op het vlak van onder meer verwarming, inclusief sanitair warm water. De eventuele aanwezigheid van hernieuwbare energiebronnen heeft er een invloed op, maar ook bijvoorbeeld de mate van isolatie.

Benieuwd wat een goede EPC-score is? Op onze blog leggen we uit waarom het een verschil maakt of je in een rijwoning of een open bebouwing woont, met welke score je goed zit voor welk type woning en hoe het met de energielabels voor woningen is gesteld.

Je woning isoleren

1.2 Je woning (beter) isoleren

Is de EPC-waarde van je woning voor verbetering vatbaar? Dan is je huis beter isoleren alvast een prima begin, want daarmee garandeer je een optimaal warmtebehoud. Langs een dak dat slecht geïsoleerd is, ontsnapt tot 30% van de warmte, terwijl de muren voor 25% van het verlies verantwoordelijk zijn. Is jouw gevel bij die 36% Vlaamse gevels die niet geïsoleerd zijn? Dan heb je de keuze uit spouwmuurisolatie, en muurisolatie langs de buiten- of binnenzijde.

Toegegeven, dak- en muurisolatie aanbreken vraagt om redelijk zware werkzaamheden. Gelukkig kun je ook kleinere isolatie-ingrepen doen, zoals tochtstrips kleven bij je ramen en deuren, en de leidingen van je verwarmingsinstallatie isoleren.

Verder bespaar je energie én verhoog je je comfort met hoogrendementsbeglazing of drievoudige beglazing. Let daarbij op de lage U-waarde: die duidt aan hoe goed het glas en het raamprofiel isoleren. Hoe lager de waarde, hoe minder warmte er wordt doorgelaten. Terwijl bij 0°C buiten en 20°C binnen enkel glas met een U-waarde van 5,8 aan de binnenkant een temperatuur heeft van 5,6°C, loopt die laatste temperatuur op tot 18,5°C in het geval van drievoudig glas met een U-waarde van 0,6.

  • Heb je nog enkel glas en kun je het niet vervangen omdat je bijvoorbeeld een geklasseerde woning hebt? Lees hier waarom het dan niet slecht is dat je radiatoren onder het raam staan.
  • Tip: haal het maximum uit de warmte van je radiatoren door er radiatorfolie achter te plaatsen.
  • Door je gordijnen of rolluiken te sluiten, hou je de warmte binnen tijdens de winter en sluit je ze buiten tijdens de zomer. Door ze ’s nachts te sluiten, beperk je in het geval van dubbele beglazing je warmteverliezen via de ramen met 60%. Deze en andere tips voor een lager energieverbruik met hetzelfde comfort vind je op onze blog.

Wil je nog verder gaan in duurzaam en efficiënt verwarmen? Dan moet je je verwarmingsinstallatie onder de loep nemen.

2. Je verwarmingsinstallatie optimaliseren

Sinds de invoering van de Europese ErP-regelgeving mag de seizoensgebonden energie-efficiëntie voor ruimteverwarming bij nieuwe mazoutketels niet lager zijn dan 86%. Energie-efficiëntie verwijst naar de verhouding tussen een bepaalde prestatie en de hoeveelheid energie die daarvoor nodig is.

Seizoensgebonden energie-efficiëntie slaat dan weer op de verhouding tussen de nood aan ruimteverwarming in een bepaald seizoen (geleverd door een verwarmingstoestel) en het energieverbruik dat nodig is om daaraan te voldoen.

Nieuwe ketels dragen een Europees energielabel B of A (verplicht sinds 2015). Ketels met een A-label zijn tot 30% zuiniger dan hun oudere tegenhangers. Met zulke toestellen bespaar je dus meteen 30% op je energiefactuur.

Bij elke generatie van installaties horen specifieke optimalisatie-ingrepen. Benieuwd wat jij nu concreet kunt doen om meer te halen uit je verwarmingsinstallatie?

  • Onze tool geeft je tips op maat om je installatie te optimaliseren. Dat maakt het makkelijker om een gedetailleerde offerte te vragen aan je installateur.
Verwarmingsinstallatie renoveren

2.1 Een nieuwe verwarmingsketel installeren

Gaat je ketel al een tijdje mee (lees: al meer dan twintig jaar) en/of verbruikt hij veel? Dan is het een goed idee om hem te vervangen.

  • Raadpleeg de checklist op onze blog om de plaatsing van een nieuwe ketel vlekkeloos te laten verlopen.
  • 50% van de verbouwers die de stap zetten naar een nieuwe ketel doen dit trouwens bewust voor het hogere rendement. Meer info en extra cijfers vind je in dit artikel over ketelvervanging.

Door een oude mazoutketel te vervangen, bespaar je heel wat, zowel financieel als op het vlak van uitstoot.

  • Onze bespaarsimulator vertelt je hoeveel je uitspaart met een nieuwe ketel en hoe snel je de investering terugverdient.
  • Hedendaagse branders beperken bovendien de uitstoot van schadelijke stoffen, zoals je in dit artikel kunt lezen.
  • Heb je bijvoorbeeld al van de blauwe vlambrander gehoord? Daarin vindt een interne recirculatie plaats van CO en roet, en een externe recirculatie van NOx of stikstofdioxide. Zo wordt uitstoot tot een minimum beperkt.

Heb je de knoop doorgehakt en ga je op zoek naar een nieuwe verwarmingsketel? Kies om te beginnen voor een ketel die aangepast is aan je warmtebehoefte. Je nieuwe verwarmingsketel zal zelden hetzelfde vermogen hebben als je oude ketel, dus informeer je goed bij je installateur. Een ketel met een groter vermogen heeft namelijk meer energie nodig om warmte op te wekken. Als je dan maar een beperkte hoeveelheid warmte nodig hebt, verbruik je veel meer energie dan nodig. In dat geval is je ketel overgedimensioneerd.

De zuinigste hoogrendementsketel op stookolie is een condensatieketel (energielabel A). Zo’n ketel heeft een nuttig rendement tot 98% en zet dus zo goed als alle energie uit de brandstof om in warmte.

We voerden een onderzoek naar wat nu de beste oplossing is als je je oude mazoutketel wil vervangen. Daaruit bleek dat een stookoliecondensatieketel (met een jaarlijkse globale kost* van €3.402) financieel het voordeligst was. Maar zo’n condensatieketel in combinatie met een zonneboiler bleek dan weer de meest duurzame keuze. Tijd dus om de combinatie met hernieuwbare energie te bekijken!

Raadpleeg hier de volledige resultaten uit de studie (die we lieten uitvoeren door het onafhankelijke studiebureau Ph. Deplasse & Vennoten).

2.2 De combinatie met hernieuwbare energie

Stookolie heeft nog lang niet afgedaan. Moderne verwarmingssystemen op mazout zijn namelijk bijzonder performant, efficiënt en perfect combineerbaar met hernieuwbare energie.

Door je mazoutketel te combineren met hernieuwbare energie afkomstig van een warmtepomp of zonneboiler, profiteer je van de gratis warmte van de natuur. Een hybride verwarming met een stookolieketel en een warmtepomp is een perfecte oplossing in bestaande woningen met radiatoren. De warmtepomp werkt als het niet té koud is. De stookolieketel staat dan weer in voor de verwarming in de koudste wintermaanden.

Een zonneboiler wordt dan weer vooral gebruikt voor sanitair warm water, al zijn er ook zonneboilers die het verwarmingswater voorverwarmen voor je cv-ketel. Zo hoeft die laatste het verwarmingswater minder bij te verwarmen voor de radiatoren, waardoor je energie uitspaart.

  • Ook over een hybride installatie die stookolie en zonneboilers verenigt, schreven we een gids.
  • Benieuwd welke besparingen zo’n combinatie van een mazoutketel en een zonneboiler je op financieel en ecologisch vlak zou opleveren?
Dat kom je te weten via onze bespaarsimulator.
Regeling van je verwarmingsinstallatie

2.3 De regeling van je verwarmingsinstallatie

Naast de juiste installatie is een correcte regeling van je cv-ketel erg belangrijk om efficiënt te verwarmen. Recente ketels schakelen meestal automatisch over op winter- of zomerstand en werken met een glijdende vertrektemperatuur. Dat betekent dat ze zelf bepalen wat de juiste vertrektemperatuur van het cv-water is om in huis de gewenste temperatuur te bereiken. Heb je een oudere ketel? Check dan zeker of de juiste stand voor het juiste seizoen is ingeschakeld en of de vertrektemperatuur niet te hoog staat.

Maar de instelling van je cv-ketel is natuurlijk niet alles. De regelingsinstrumenten en de verwarmingsinstallatie moeten goed op elkaar afgesteld zijn. Installeer bijvoorbeeld een programmeerbare kamerthermostaat om de brander van de ketel aan te sturen, zodat deze niet draait als er geen warmtevraag is. Test je graag de nieuwste technologie uit, dan kun je een slimme thermostaat overwegen.

Verder bestaan er nog thermostatische kranen die je rechtstreeks op de radiatoren kunt installeren, als aanvulling op je kamerthermostaat. Dankzij een sensor regelen thermostaatkranen voor elke kamer apart de ideale temperatuur. En dat is handig, want in je slaapkamer moet het minder warm zijn dan in je badkamer. Ten slotte kun je een buitenvoeler aan een noordgerichte buitenmuur hangen. Dit toestel meet continu de buitentemperatuur en stuurt de ketel bij, waardoor de keteltemperatuur zich automatisch aan de weersomstandigheden aanpast. Bij nieuwe ketels is de optie voor weersafhankelijke sturing al ingebouwd.

Informeer bij je installateur welke thermostaat bij je verwarmingsketel past. Hij zal je een model voorstellen dat compatibel is met de ketelregeling van je cv-ketel.

2.4 Het onderhoud van je installatie

Staat je verwarmingsinstallatie op punt, dan is het natuurlijk zaak om ze goed te onderhouden. Het is verplicht om je stookolieketel jaarlijks te laten controleren.

Zo’n onderhoud is verplicht, maar jij doet er als consument ook je voordeel mee. Je kunt er bijvoorbeeld een besparing van 10% op je jaarverbruik mee realiseren, en je bent dankzij het onderhoud in orde voor je brandverzekering.

Naast een jaarlijks nazicht van je ketel is het belangrijk dat je je radiatoren goed onderhoudt. Ontlucht ze regelmatig, zeker als je ze hoort suizen en kloppen. Die geluiden wijzen namelijk op de aanwezigheid van lucht in de installatie, waardoor het rendement daalt.

Raadpleeg ons stappenplan om je verwarming te ontluchten

3. Tot slot …

Als je verwarmingsinstallatie en je woning volledig energie-efficiënt zijn, ben je goed bezig! Wil je nog meer besparen? Dan hebben we een paar extra tips voor jou.

Efficiënt verwarmen en efficiënt omspringen met energie in het algemeen is een must om de opwarming van de aarde in te dijken en om klaar te zijn voor de 2020-doelstellingen.

Hier lees je wat die doelstellingen precies inhouden.

Ben jij klaar voor de toekomst?

*Deze globale kost omvat alles van de aankoop- en onderhoudskost van de installatie tot de brandstofkost en de financieringskost.